Duurzame financiering in de zorg gaat over contract en cultuur

Ruim vijftig geïnteresseerden werkzaam bij onder andere gemeenten, zorginstellingen, zorgverzekeraars en ROS'en bezochten op 9 maart 2020 de ROS netwerkbijeenkomst 'anders denken, anders doen en anders financieren'. Ze lieten zich inspireren door Prof. Dr. Misja Mikkers (NZa/Tilburg Universiteit), Renske Schapendonk (NZa) en Dr. Eric van der Hijden (Zilveren Kruis/VU) over ontwikkelingen en kansen op het gebied van bekostigingsmodellen in de zorg.

Vragen en conclusie
Wat maakt integrale bekostiging zo ingewikkeld? Hoe werken zogenaamde zorgbundels in de praktijk? En welk probleem lossen deze op? Vervolgens is dieper ingegaan op een aantal praktijkvoorbeelden, waarbij de deelnemers in groepen in gesprek gingen over de huidige en gewenste situatie en de belemmeringen en kansen op het gebied van integrale financiering.

De conclusie is dat niet alleen duidelijke contractafspraken, maar ook cultuurveranderingen en een goede govenance structuur essentiële elementen zijn voor integrale bekostiging van de zorg: we kunnen dit alleen samen en in goed overleg realiseren.

Bekostiging en cultuurverandering
Wat komt eerst: bekostiging of cultuurverandering? Dat met bepaalde prikkels vanuit bekostiging en contractering veranderingen af kunnen worden afgedwongen is waar... Maar of dit duurzame verandering teweegbrengt is zeer de vraag. Aan de andere kant, een cultuurverandering inzetten zonder aandacht voor de wijze van bekostiging en duidelijke afspraken kan leiden tot onzekerheid: wie betaalt wat? En wie draagt de risico’s?

De deelnemers werden aan het denken gezet door de sprekers Prof. Dr. Misja Mikkers (NZa/Tilburg University), Renske Schapendonk (NZa) en Dr. Eric van der Hijden (Zilveren Kruis/VU) over de diverse prikkels en voornaamste uitdagingen die de verschillende vormen van bekostiging met zich mee brengen. Mikkers en Schapendonk presenteerden een aantal experimenten op het gebied van preventie en lichtten de mogelijke rol van de NZa toe. Vervolgens deden zij een oproep: de NZa denkt graag mee in projectontwikkeling op het gebied van preventie. Neem hiervoor contact op met: preventie@nza.nl.

Eric van der Hijden gaf inzicht in varianten van bundelfinanciering. Met een bundel wordt een pakket aan zorgverstrekkingen gecontracteerd waarin meerdere aanbieders een dienst verlenen. De zorgverstrekkingen binnen het contract worden vervolgens van A-Z in kaart gebracht, bijvoorbeeld van het moment van een ziekenhuisopname door een val tot ontslag uit het revalidatiecentrum. Vervolgens wordt een financieel contract opgesteld tussen de betrokken zorginstanties en de zorgverzekeraar, waarin één bundeltarief per patiënt wordt gehanteerd voor het hele pakket aan zorgverstrekkingen. Om de samenwerking tussen betrokken zorginstanties vorm te geven lichtte Van der Hijden zes govenance modellen toe; van alliantie met een samenwerkingsovereenkomst tot een externe integrator die verantwoordelijk en risicodragend is.

Casussen uit de praktijk
Na de pauze werd in vijf groepen casussen uit de praktijk besproken onder begeleiding van Sam Siemssen (St. Gezondheidscentra Nijkerk), Aris van Veldhuisen (AEF), Ineke Strijp (GGZWNB) en de Robuusters Susanne Smits en Jolande van Meer. Belangrijkste inzichten van deze gesprekstafels:

• Wees helder welk doel wordt nagestreefd; geen ‘samenwerken om het samenwerken’ maar gebruik een urgent probleem als kans om het anders te organiseren en financieren.
• Zorg dat er bij het meten van te verwachten resultaten aansluiting is bij de wijze waarop financiers dat doen.
• Ga bij het opstellen van een business case uit van een afbouw van capaciteit van personeel en/of zorg. Gezien de ontwikkelingen op het gebied van betaalbaarheid, toegankelijkheid en arbeidsmarktcapaciteit in de zorg is een groeimodel onrealistisch en onwenselijk.
• Denk niet alleen in regionale oplossingen. Soms is landelijke opschaling nodig om innovatie echt van de grond te krijgen.
• En: ga / blijf in gesprek over hoe je cultuur en gedrag kan koppelen aan de wijze van financiering en de prikkels die daarvan uit gaan. Het gaat hier om gedragsverandering van alle betrokken niveaus inwoners, professionals, managers en bestuurders.

Vervolg en meer informatie
Tijdens de netwerklunch bleek dat er veel gespreksstof, inzichten en ideeën zijn om anders te denken, doen en financieren.  De werkgroep populatiegerichte zorg van het ROS-netwerk is van plan een vervolg te organiseren. Die informatie zal vermeld worden op deze website.

Zijn er nog vragen of opmerkingen, of ideeën voor een vervolg? Wij horen het graag via info@rosrobuust.nl.

De bijeenkomst is georganiseerd door Robuust en Proscoop, namens de landelijke werkgroep populatiegerichte zorg van het ROS-netwerk.