De droom van het Verloskundig Consortium Limburg

“Ongekende daling perinatale sterfte in Limburg door baanbrekende verloskundige samenwerking”
 

Eind 2021 stopt de ZonMW subsidie voor het gezondheidsprogramma Limburg Obstetric Quality System (LOQS) van het Verloskundig Consortium Limburg (VCL) waarin de vijf Limburgse Verloskundige Samenwerkingsverbanden (VSV) zich hebben verenigd. Er liggen twee prangende vragen op tafel: Willen de deelnemende Limburgse geboortezorgprofessionals een vervolg geven aan hun samenwerking binnen LOQS? En zo ja, hoe dan? Als het aan de ruim honderd verloskundigen, gynaecologen en kraamverzorgenden ligt, lezen we in 2024 in de kranten: ‘Ongekende daling perinatale sterfte in Limburg door baanbrekende verloskundige samenwerking’. 
 
Robuusters Jacqueline Philipsen en Sandra Adamini begeleidden afgelopen jaar de toekomstverkenning voor het LOQS. Dat deden ze door leden van het consortium steeds uit te dagen open en eerlijk te zijn over wat ze willen en kunnen; binnen het VCL in de context van de landelijk ontwikkelingen in de geboortezorg. Het is een complex geheel. Dat maakt samenwerken ook uitdagend, maar heel cruciaal voor alle zwangere vrouwen in Limburg. “Ons motto is steeds dat alle stemmen tellen. Hiermee geven we de ruimte voor verschillende zienswijzen waarbij iedere inbreng ertoe doet.” Een terugblik van beide Robuusters...

Nieuwe energie voor het consortium 

Toen we in december 2019 onze transitieopdracht aannamen, was de energie eruit. De leden waren het doel van samenwerken kwijtgeraakt door ontwikkelingen na afsluiting van LOQS1 (2012 tot 2016). Onder geleide van een promotieonderzoek boekte het VCL de eerste vier jaren volop concrete resultaten, zoals 17 zorgpaden en de Expect-calculator, een gevalideerd -instrument dat tot fors minder complicaties bij geboorten leidt. Die prachtige resultaten zijn samen bereikt dankzij de ontwikkeling en inzet van de ACCORD-methode, als onderdeel van het promotieonderzoek. De ACCORD-methode is een bottom-up strategie die alle ruim honderd betrokken geboortezorgprofessionals zeggenschap gaf over ieder te ontwikkelen zorgpad.

Promotie-onderzoek
DEVELOPING OBSTETRIC CARE PATHWAYS – THE BIRTH OF CONSENSUS 
Proefschrift S.M.P. Lemmens

Om de samenwerking tussen verloskundigen, gynaecologen en kraamcentra te bevorderen, werkten we in Limburg 8 jaar aan integrale zorgpaden, waarin gezamenlijk afspraken zijn gemaakt over moeder- en kindzorg. Hiervoor hebben we de ACCORD-methodiek ontwikkeld, waarin op voorhand iedereen systematisch wordt gehoord, voordat de inhoud van de zorg wordt beschreven. De ACCORD-methodiek is bruikbaar voor iedere groep (zorgverleners) die vlot tot breed gedragen overeenstemming wil komen.  

Tegelijk met de invoering van de zorgpaden en een digitaal hulpprogramma om risico’s in te schatten, zagen we in Limburg een daling in kindsterfte ten opzichte van de rest van het land. Deze daling lijkt te stagneren nu de ACCORD-methodiek, noodgedwongen (financiën) weer losgelaten is.  
Geen gemakkelijke weg dus, maar een die voor veel kwalitatieve input en een breed draagvlak voor de uitkomsten heeft gezorgd. In 2019 eindigde het promotieonderzoek en later dat jaar moest ook de Robuust Programmamanager het consortium om privéredenen loslaten. Dit vertrek had zijn gevolgen. De kwartaalbijeenkomsten van LOQS gingen steeds minder over de inhoud en de zorgpaden en steeds meer over delen van kennis en informatie rond landelijke ontwikkelingen in de geboortezorg. Daarmee verdween het enthousiasme. Hoe nu verder? Robuust pakte in 2020 met vertrouwen deze transitieopdracht op. 

Onze aanpak 

• Alle stemmen gehoord 
  Als onafhankelijke partij kijkt Robuust over domeinen en organisatiebelangen heen. We laten alle stemmen aan bod komen door inzet van diverse methoden en werkvormen die er echt voor zorgen dat iedereen zijn bijdrage kan leveren, ook als mensen niet live bij elkaar kunnen komen, zoals in coronatijd.

• Enquête 
  Voor een eerste inventarisatie van wensen, behoeften en ervaringen met het netwerk, enquêteerden we alle leden en interviewden we professionals van zowel binnen als buiten het netwerk.  
  
  
• Wereldcafé
  Aan de hand van de hier boven geschetste inventarisatie nam de LOQS-werkgroep een aantal scenario’s in overweging. De groep koos unaniem voor het scenario: Provinciale samenwerking gericht op gezamenlijk verbetering van zorguitkomsten. We zetten de werkvorm Wereldcafé in om de leden in korte tijd inzicht te geven in elkaars denkwijze, ervaringen, beelden en ideeën. Wat zijn je overwegingen bij doelgericht werken? Wat wil je inhoudelijk realiseren? Welke struikelpunten zie je? We daagden de leden ook uit om te dromen en vroegen “Wat schrijven de kranten over jullie succesvolle samenwerking in 2024?” 

• Advies in beeld
  Door de coronacrisis liep het vervolg vertraging op. We moesten online verder. Speciaal voor de online dialoog ontwikkelde Robuust de interactieve methode Advies in beeld. Ook hiermee komen alle stemmen aan bod en is ieders inbreng zichtbaar. Zo gingen we verder met beelden en verwachtingen aftasten, uitgangspunten formuleren, prioriteiten stellen, taken en rollen definiëren en kijken naar organisatievormen passend bij het consortium van vijf VSV’s. 

Uitkomsten

De uitkomsten zijn veelbelovend. De deelnemers hechten waarde aan een samenwerking waarin de leden gelijkwaardig en betrokken zijn. Voor de toekomst zien ze de ACCORD-methode opnieuw als een manier om gedragen zorginhoudelijke besluiten te nemen. De deelnemers aan de werkgroep benoemden hoe ze de samenwerking in de toekomst willen organiseren en over welke thema’s het gesprek verder moet gaan. Als de droom uitkomt dan kopt de krant in 2024: ‘Ongekende daling perinatale sterfte in Limburg door baanbrekende verloskundige samenwerking’. 

Werk aan de winkel 

De consortiumleden zijn oprecht blij dat er een volmondig ‘Ja, we willen samen verder!’ op tafel ligt. Ook voor het ‘Hoe dan?’ liggen er bouwstenen. De persoonlijke gedrevenheid van de leden om alles wat al bereikt is voort te zetten en nieuwe activiteiten te ontwikkelen, is bewonderenswaardig groot. Dat de voortgang nu nog voornamelijk afhangt van de individuele inzet van personen, maakt het geheel kwetsbaar. Er is nog volop werk aan de winkel.  De vragen voor het consortium komend jaar zijn: hoe kunnen we als consortium, met alle landelijke ontwikkelingen die op ons afkomen, zelf onze inhoudelijke koers varen? En hoe organiseren we ons binnen het consortium met oog voor ieders rol en verantwoordelijkheid? Kortom, aan samenwerken blijven ze werken. 

Publicatiedatum: 16 maart 2021