Niet inwonersparticipatie, maar instellingenparticipatie

Begin juli spraken we met Pieter van Wijk, voorzitter van de Koepel Zorgcoöperaties Zuid-Nederland. Onder de titel ‘Interview inwonersparticipatie’ stond de afspraak gepland in onze agenda’s. De titel vormde meteen een goed onderwerp van gesprek. "Inwonersparticipatie vind ik een problematisch woord", geeft Pieter aan. "Het wekt de indruk dat instellingen en overheden een probleem hebben en inwoners er nu bij betrokken worden om dat probleem op te lossen. Het is een gezamenlijk maatschappelijk probleem. Inwoners hebben een probleem en instellingen hebben een probleem."

Begin bij de inwoners

“Bestuurders praten aan regionale IZA-tafels over hoe het geld verdeeld gaat worden. Wat niet bekostigd kan worden, daar worden inwoners voor aan de jas getrokken.” Pieter vindt dat de omgekeerde wereld. Hij vindt dat je moet beginnen bij wat inwoners zelf willen en kunnen en instellingen zich hierop aan moeten passen. “De ondersteunings- en zorgbehoefte in een kern, wijk of dorp moet het uitgangspunt vormen en niet hoe instellingen het altijd hebben gedaan of hoe financieringsstromen lopen. Op lokaal niveau kunnen inwoners zelf ondersteuning en zorg regelen. Vanuit de formele zorg kan hierop aangevuld worden als er bijvoorbeeld specialistische kennis is vereist, het om risicovolle handelingen gaat of er te weinig capaciteit is. Het is dan niet inwonersparticipatie, maar instellingen die participeren in de wereld van de inwoners.”

Inwoners aan het roer

Als mooi voorbeeld van hoe inwoners zelf ondersteuning organiseren noemt Pieter het voorbeeld uit het dorpje America in de gemeente Horst aan de Maas. Mensen uit het dorp hebben geregeld dat twee dorpsgenoten, die voor palliatieve zorg in het ziekenhuis lagen, toch naar huis konden komen met kerst. Die betrokken dorpsgenoten hebben later de Vitaliteitscoöperatie ‘America Left’ opgericht om als dorpsgenoten elkaar te kunnen helpen bij klusjes, zorg die nodig is of om elkaar gezelschap te houden. Informele en professionele werkers werken daarin nauw samen. “Zorg en ondersteuning moet je regelen op een schaal die behapbaar is. Dat kan op dorp- of wijkniveau. In een dorp waar al een sterke sociale cohesie is, zie je burgerinitiatieven vaak vanzelf ontstaan. In grotere wijken, met veel verschillende culturen en complexere problematiek moet de overheid en de aanwezige instellingen vaak een handje helpen. Dat kan door op zoek te gaan naar inwoners die al actief zijn en vanuit daar de olievlek proberen te vergroten.”

Eigen regie

En wat levert deze andere aanpak op? Daar is Pieter duidelijk in. “Het is goed dat inwoners meer regie over hun eigen gezondheid en hun eigen zorg krijgen. Dat zijn mensen verloren doordat de overheid sinds de jaren vijftig alles is gaan overnemen. Het is goed dat mensen zichzelf afvragen wat ze willen, wat ze zelf kunnen en wat het netwerk om zich heen kan betekenen. Zorgen voor jezelf en meedoen in de samenleving is ook gezondheid.” Volgens Pieter is er een systeemverandering nodig, want met het huidige systeem lossen we de problemen niet op en dat heeft tijd nodig. “De verzorgingsstaat is ook niet in een aantal jaar ontstaan. Gelukkig zijn er al genoeg mooie voorbeelden in Nederland die laten zien dat het kan.”

Robuust denkt graag met je mee

Robuust denkt graag met je mee hoe inwonersparticipatie een plek te geven in een samenwerkingsverband. Meer weten? Lees hier meer.